John van Hal, Jack Brandt, Edwin Nuijten
Wij zijn geboren in de jaren zestig. Te jong om die grote veranderingen die toen plaatsvonden, bewust mee te maken. In de jaren zeventig groeiden wij samen op en in de jaren tachtig gingen we ieder onze weg. Onze generatie zit er een beetje tussen en wij gaan op zoek naar wat de betekenis van onze generatie voor het grotere geheel is.
1964 – 1976
De gezinnen waarin wij opgroeiden waren traditioneel. Een vader, moeder met broers en zussen. Families met vier tot vijf kinderen zoals Eestermans, Vermeulen, Schoones, Brand, Van Gils en Stoop waren normaal. Ook grotere gezinnen kwamen nog voor. Denk aan de families van Niek van Leest, Jan Buijs en Toon de Wijs. Maar steeds vaker zag je gezinnen met een tot drie kinderen.
Onze ouders gingen na de lagere school werken of naar de ambachtsschool en mulo. Vaders werkten in de bouw, industrie, middenstand en sommigen hadden een eigen bedrijf. Kapper Eestermans, restaurant Kanters, breifabriek van Hal en de garage van Hulten. De dominante beroepen visserij en landbouw namen in betekenis af. De visserij verplaatste zich met de gebroeders De Visser naar de Noordzee en Waddenzee. Alleen de familie van Leest (Jan en Anton) en de familie de Visser (Thijs) bleven de palingvangst trouw. Ook bleef de vishandel met Hollemans, Koman en Kanters aan ons dorp verbonden.
Moeders en vaders
Onze moeders waren gewoonlijk thuis en de opvoeding was dan ook in hun handen. Pas later gingen moeders werken. Moeders waren in die tijd onmisbaar in het gezin. Moeders waren ook belangrijk in het verenigingsleven en de zorg voor ouderen en zwakken. Het woord mantelzorg kenden we nog niet, maar het bestond wel. Er was niet meer tijd, maar er werd meer op elkaar gelet, geholpen en er werd voor elkaar gezorgd.
Vaders maakten lange werkdagen en vrije tijd was schaars. Vakanties werden thuis doorgebracht. Als kinderen waren wij op elkaar aangewezen. Altijd zochten we elkaar op en vonden elkaar op de schoolpleinen en veldjes. Voetballen, knikkeren, rolschaatsen, hangen en natuurlijk ruzie maken. We bouwden hutten en populair was de haven en de “houtstapels” van Gooskens. We klommen daarop en lieten ze lichtjes wiebelen zodat je van de ene stapel op de andere kon springen. Later kregen we er een enorme zandbak bij, toen de appelzak werd opgespoten. We groeiden op straat op, met elkaar en weinig bemoeienis van ouders en ouderen. En als we over de schreef waren gegaan, werden we gecorrigeerd. Thuis, door onze ouders. Meestal met een gesprek, maar zo nodig een straf.
Scheurtjes
Deze tijd kenmerkte zich door vaste tradities. Wij denken dan aan de jaarlijkse bazaar van Hollandsch Diep Klanken. Het rad van avontuur, de schiettent, touwtje trekken en de grote verloting. De vogeltjestentoonstelling. We keken uit naar voetballen op koninginnendag. Protestant + Openbaar tegen de Katholieken. De meisjes speelden softbal. En natuurlijk was daar de kermis en carnaval, waar vrijwel iedereen aan deelnam.
Maar ook werd ons discipline bijgebracht. Wanneer de bel ging, gingen we in een rij staan. Twee aan twee. Iedereen. Pas daarna konden we met de leraren die met spiedend oog naast ons liepen, de school binnen. We hadden respect voor leraren en als we over de schreef waren gegaan, accepteerden we de consequenties. Maar heel langzaam ontstonden hier de eerste barstjes in de traditionele en hiërarchische wereld waarin onze ouders opgroeiden. Het belang van kerk en geloof, gezin en huwelijk werd langzaam kleiner. Ieder werd steeds meer een beetje gelijk.
Scholen
In ons dorp waren drie scholen. Een Openbare School, de School met de Bijbel (Nederlands Hervormd) en de Heilig Hart School (Rooms Katholiek). Onze generatie bestond uit circa 100 tot 120 kinderen en die waren verdeeld over drie scholen. Het was gemakkelijker vrienden te maken met je eigen schoolgenoten dan met de anderen. Er was ook rivaliteit, maar uiteindelijk vonden we elkaar op de pleinen en veldjes en bij de verenigingen.
Naast het geloof en de school waarop je zat, was er nog een scheidingslijn die dwars door ons dorp liep. Ons dorp was verdeeld over twee gemeenten. De Klundertse en Hoge en Lage Zwaluwsche kant. Je speelde vaker met de kinderen uit je eigen deel. Hoewel je had ook avonturiers, die zich overal thuis voelden. Dan had je ook nog onze medeleerlingen van buiten het dorp. Zeker 15 tot 20 leerlingen kwamen van De Roodevaart, De Binnen Moerdijk en de omliggende Polders. En af en toe waren er passanten. Die bleven dan een jaar of twee. Vaak kwamen deze leerlingen op de openbare school terecht.
Meer over de scholen en klassenfoto’s zie rubriek : Scholen
Ambitie en keuzes maken
Deze tijd herinneren wij ons als een gelukkige tijd, waarin we alle ruimte kregen om ons te ontwikkelen. Wij mochten alles! Onze ouders hielden van ons en zelden werd er geslagen of ging men over de schreef. Jack zegt: “Wij zijn met de neus in de boter gevallen. Oorlog of rampen als de watersnood zijn aan ons voorbijgegaan. Nooit zijn we iets te kort gekomen en altijd ging alles een klein stukje beter. De welvaart nam toe en dat merkten wij”.
Als wij de schoolfoto’s doorlopen dan zien we de jaren zeventig. Ons werd bijgebracht dat je alles kon worden wat je wilde. Maar was dat wel zo? Later bleek dat niet altijd waar te zijn en had het leven voor ieder van ons verrassingen in het verschiet.
En ambitie? Er was niemand die overliep van de ambities, of wisten we het goed te verbergen? Doe maar normaal was het adagio. Wij hebben moeten leren omgaan met de enorme mogelijkheden die ons werden voorgespiegeld. Natuurlijk zijn ze niet allemaal uitgekomen en waren er teleurstellingen. Wij denken wel dat deze tijd ons vertrouwen in de toekomst gaf, en stimuleerde onze eigen weg te kiezen. Dit was niet altijd het pad dat onze ouders hadden verwacht.
Tot zover het tweede deel van onze verkenning van generatie 1964. In de volgende Sprange zoemen we in op de jaren zeventig. Hoe brachten wij onze tijd door en wat was daarvan de waarde voor het vervolg?
Het was ontzettend leuk om elkaar weer te spreken en verheugen ons op het vervolg.
John, Jack en Edwin
Café De Put 7 februari 2022
