Het geheim van vishandel Hollemans
Gesprek met Wim en Corrie, Cor en Ineke en Wim en Nicolle Hollemans door Edwin Nuijten
Wanneer in Nederland een bedrijf honderd jaar bestaat, mag het de titel koninklijk aanvragen. Dit geeft al aan dat het om een bijzondere gelegenheid gaat. In Moerdijk is het vaker voorgekomen dat bedrijven hun honderdjarig bestaan mogen vieren, maar veel zijn het er niet. Ik ben in gesprek gegaan met de nazaten van de oprichter Willem Hollemans en ben benieuwd naar de succesformule. Maar eerst een terugblik.
1. Stamboom
1836 De eerste Willem Hollemans in de lange stamboom van de familie Hollemans werd in 1836 geboren in Willemstad. We kunnen hem beschouwen als de stamvader. Hij trouwde met Adriana Lips. Dat het leven destijds zwaar was kan opgemaakt worden uit de enorme kindersterfte. Van de twaalf kinderen, stierven er acht in het geboortejaar. Leendert (1864 -1939) overleefde en werd geboren in Klundert. Hij trouwde met Johanna Cornelia Leijten. Hun eerstgeborene, Willem Johannes werd geboren in 1893 in Klundert.
1893 De tweede Willem Johannes Hollemans trouwde in 1914 met Huibertje Machelin Blokland en kreeg 2 zonen. Leendert en Arie. In 1917 overleed zijn eerste vrouw en hij trouwde in 1920 met Jaapje Ardriana Knook. Er werden nog drie zonen; Cornelis, Gerard (overleed in 1924), Willem Johannes en twee dochters; Lena en Annie, geboren.
1921 De derde Willem Johannes Hollemans trouwde met Antonia Hendrika Boogerd in 1948. Wij kennen hen als Willem en Toos. Zij kregen twee kinderen, Wim (1952) en Cor (1954).
1952 De vierde Wim Hollemans trouwde in 1974 met Corrie Knoop. Het eerste kindje overleed, maar daarna kregen zij een tweeling; Wim en Linda. Zijn broer Cor trouwde in 1977 met Ineke Broeders. Zij kregen twee zonen; Mark en Rob.
1978 De vijfde Wim Hollemans is geboren in 1978 op Moerdijk. Zijn partner is sinds 2000 Nicolle. Zij hebben twee kinderen; Jesse en Michelle.
2. Van Willemstad naar Moerdijk
De eerste Willem, de stamvader is geboren in Willemstad, maar later vinden we hem terug in Klundert. Moerdijk was verdeeld in twee gemeenten en de naam “Moerdijk” werd niet opgenomen in het archief. Het kan zijn dat deze stamvader reeds in Moerdijk woonde, maar zekerheid hebben we niet.
De tweede Willem, de oprichter van de vishandel, woonde zeker op Moerdijk. Hij is geregistreerd op den Bels.
Hier groeide het gezin op en werd de vishandel opgestart. In 1956 moest de familie gedwongen verhuizen. De dijk werd versterkt (na de watersnood) en de huizen moesten verdwijnen.
Willem senior betrok een huis in de Julianastraat 21. Rond 1960 is hij verhuisd naar Steenweg 106. De derde Willem trouwde in 1948 met Toos en vond een “noodwoning” in “Pindurp”. (Huidige Schokkerstraat). In 1951 zijn ze verhuisd naar de Visserstraat. Hier zijn Wim en Cor geboren.
In 1958 werd er wederom verhuisd en wel naar de Steenweg 99. Later zijn Wim en Corrie hier gaan wonen. Toen Steenweg 101 beschikbaar kwam is die opgekocht en zijn Cor en Ineke daar gaan wonen.
Inmiddels wonen Wim jr. en Nicolle naast Cor en Ineke op Steenweg 99-101; de basis voor de huidige vishandel.
3. 1921 Oprichting Vishandel
Moerdijkse Spiering in Parijs!
Soms dienden zich klanten aan met speciale wensen en Hollemans speelde hierop in. Spiering naar Parijs. Geen probleem!
De spiering werd in kisten gelegd en afgedekt met flink wat ijs. Die kisten werden stevig met elkaar verbonden en dan met de wagen naar station Lage Zwaluwe. Hier uitladen, wachten op de transporttrein naar Parijs en inladen.
Onder rembours verstuurd en altijd verliep dit probleemloos.
De rede waarom de tweede Willem in de vishandel is begonnen is niet bekend. Hij stond ingeschreven als magazijnwerker, maar wat dit precies inhield is niet bekend. Zijn voorouders hadden niet aanwijsbaar een relatie met de visserij of handel. Zij staan geregistreerd als arbeider of sjouwerman. Waarom koos Willem voor de vishandel? In Moerdijk was visserij een serieuze bedrijfstak. Er was een visafslag en de visserij deed het goed. Dat Willem voor vishandel koos was dus niet vreemd. Maar om als magazijnwerker een eigen toko op te starten is andere koek. Moerdijk was in het begin van de 20ste eeuw booming. Reizigers die overgezet moesten worden waren een goede bron van inkomsten voor velen. Cafés en middenstand beleefde goede tijden en Willem zag een kans. Riviervis kopen in haven Moerdijk en dan uitventen.
De zoons Leendert, Arie, Cor en Willem, werden allemaal ingezet in de vishandel. Toen al was de familie belangrijk. De vishandel moest voorzien in de noden van het gezin, dus iedereen werkte mee.
4. Bedrijfsvoering
In het begin werd de paling, voorn, bot en spiering uitgevent met de bakfiets in de polders van Fijnaart tot Breda. Al snel begon Willem een marktkraam in Breda. Zijn jongste zonen Cor en Willem gingen vanaf 1934/1935 mee. Op kleine schaal werd er door Hollemans op de rivier gevist met “De Matthijs”. Dit was een kleine boot maar deze begon steeds meer mankementen te vertonen. Het zwaartepunt van de onderneming kwam steeds meer op de handel te liggen. In de oorlog werd er niet op de rivier gevist, maar na de oorlog pakte de familie de draad weer op. De vraag naar vis groeide. Dagelijks verse paling uit Moerdijk aangevuld met handel van de visafslagen in zeeland.
Begin jaren zestig splitste het bedrijf en ging Cor voor zichzelf beginnen. Hij startte een marktkraam in Rotterdam en Tilburg. Er was meer dan voldoende handel en de families hielpen elkaar als het nodig was. Opa Willem, de oprichter en zoon Willem gingen samen verder. Vanaf 1968 ging Wim senior in de zaak en vanaf 1972 koos Cor voor de vishandel. Er werd nu ook volop verse zeevis verkocht en met de komst van de buitenlanders zoals Spanjaarden, Turken, Marokkanen en Antillianen groeide het assortiment. Inmiddels leefden drie tot vier gezinnen van de vishandel.
Ook bij de vijfde generatie, Wim junior, is de vishandel in het bloed gekropen. Vanaf 1998 zit hij in de zaak. Hij begon op 12-jarige leeftijd als vakantiekracht. Van zijn eerste verdiende geld kocht hij een nieuwe fiets en toen heeft het vis-virus toegeslagen. Hij heeft de mavo afgerond en toen opa stopte is Wim jr. in de zaak gerold. Wim; ”Het is fantastisch, ik zou niet weten wat ik zonder moet”. Later zegt hij: “Soms voelt het alsof ik geen keuze had, maar inmiddels is dit mijn passie. Ik werk nu 27 jaar in de zaak en ben iedere keer trots als de kraam is opgebouwd. Het is een geweldig product en ik hou van vis!”.
De explosieve groei is er wel uit, maar het assortiment blijft zich ontwikkelen. Het is een internationale markt en de klanten vragen nu naar coquilles, dorades, vongele en zeeduivel. Wim jr. vertelt; ”Wij blijven ons aanpassen aan de wensen van deze tijd.
De familie speelde in op de groeiende markt en de bedrijfsactiviteiten werden uitgebreid. Van een naar drie markten in Breda, een markt in Dordrecht en een marktplaats in Rotterdam. En de behoefte aan medewerkers groeide.
5. De vrouwen werken gewoon mee
Naast de mannen werkten de vrouwen gewoon mee. Toos, Corrie, Ineke en Nicolle gingen mee naar de markten, opbouwen en verkopen, hielpen bij het schoonmaken en schuren en deden de was. Daarnaast de normale gezinsactiviteiten. Ineke verteld; ”Toen ik trouwde met Cor, heb ik mijn baan opgezegd, want ik moest mee naar de markt”. Corrie; ” Je deed gewoon mee, niet zeiken. Je kon niet ziek zijn, ziek zijn bestond niet. Hoe we het volhielden? Elkaar steunen, met zijn allen”.
Op iedereen werd gerekend, maar mochten er toch uitvallers zijn sprongen familieleden bij. Ome Leendert, ome Cor en neef Huib. Altijd werden de gaten opgevuld. Ineke verteld; ”Het was hard werken, maar nooit heb ik er een hekel aan gehad. Klantencontacten vond ik altijd heel leuk en ik heb de werkdruk nooit ervaren als stress. Ik kan nog altijd goed uit bed, maar had wel een grote hekel aan kou”, zegt ze lachend. Nicolle sluit hierbij aan; ”Ja die kou, maar ik heb veel geleerd. Vroeger was ik wat meer teruggetrokken en keek ik de kat uit de boom. Inmiddels hou ik van het sociale gebeuren en de klantcontacten”. Met groot respect spreekt iedereen over Toos. Sterk, veeleisend en altijd in de weer, tot op late leeftijd. Toos zat te wachten op het balkon en als ze de eerste wagens op de steenweg zag rijden, snelde ze naar de bedrijfshal. Even helpen, de was ophalen en door.
6. Het teamgevoel van Hollemans
Heel belangrijk voor de familie Hollemans was en is, het personeel. Naast de neven werden voetbal-vriendjes en schoolkameraden ingeschakeld. Diegene die het marktgevoel oppikten bleven vaak vele jaren. Neef Huib Hollemans: vijftien jaar, Ton Broere dertig en Anton (Toon) Meeuwissen al bijna veertig jaar. De mannen van Hollemans spreken over teamvorming. Wim zegt: ”Sommigen leren het natuurlijk nooit, maar je moet het zien als een leerschool. Je ziet verlegen jongens zich ontwikkelen tot zelfstandige mannen. Je moet wel tegen een correctie kunnen, je kunt niet alles zeggen. Als je serieus bent, tegen een geintje kunt, jezelf kunt aanpassen en wil leren, dan lukt het wel”.
En hoe stuur je die mannen nou bij? Wim vol overtuiging; “Corrigeren, op een goede manier”. Cor; “Ik vertel bij aanvang dat ze mij met een korreltje zout moeten nemen. Ik meen het niet altijd zoals het klinkt, maar ik ben wel eerlijk. Dat vraag ik ook aan hen. Als het niet bevalt, of als het je ding niet is, gewoon zeggen. Dat kunnen ze van ons ook verwachten”.
7. Aan de keukentafel
Als ik vraag waar het aan de keukentafel over ging denken Wim en Cor even na. Wim zegt: ”het ging vaak over vis, maar ook voetbal en niet te vergeten politiek”. Cor vult aan: ”Maar ook studeren vond pa van belang. Hij heeft ons steeds gestimuleerd om te studeren, maar na de HAVO trok toch de markt”. Wim en Cor voetbalden beide bij TPO. Vader Willem kwam bij de thuiswedstrijden kijken en samen met zijn maten; Thijs de Visser, Huib Kanters, Jan van Boxel en Dinnus van Opstal leverde hij deskundig commentaar. Wim was een talent en heeft nog bij het Brabants elftal gespeeld. Maar eigenlijk was er weinig tijd voor voetbal. Cor verteld: “Wij speelden beide in het eerste elftal en er was een belangrijke wedstrijd op zaterdag. Dat is een marktdag en wij konden echt niet spelen. Toch kregen we uiteindelijk groen licht van pa en zijn wij vol speed naar de wedstrijd gegaan. Wim wisselde en hij scoorde meteen een doelpunt. Ik heb staan juichen!”
8. Het geheim van vishandel Hollemans?
En wat is nu het geheim van vishandel Hollemans? Hoe lukt de familie Hollemans het familiebedrijf honderd jaar te runnen?
Wim sr. antwoord; ”Ten eerste zijn wij een echt familiebedrijf. Je moet elkaar willen en kunnen helpen en ook elkaar wat kunnen gunnen. Daarbij is je productkwaliteit van groot belang. Goede producten, vers en op de goede manier klaargemaakt. Vakmannen die kunnen fileren en prepareren en vis kunnen bakken.
Je moet trots kunnen zijn op je producten!” Cor zegt; ”De hoge omloopsnelheid is bij ons een belangrijke factor. Elke dag vers. Tijdens het kerstweekend was de markt in Rotterdam gesloten, maar klanten uit Rotterdam kwamen naar Moerdijk voor hun bestellingen. Geweldig toch!”.
Wim jr. verteld over opa Willem; “Opa vertelde vroeger verhalen waar ik niet veel mee kon. Later ging ik het meer waarderen en begreep ik beter wat hij bedoelde. Ik zou nu graag weer eens met hem praten, maar ja. Een typische uitspraak was; ”Een euro is gemakkelijker uitgegeven dan verdiend”. Hij was in mijn ogen een echte zakenman. Kende de markt van beide kanten en had een goede neus voor vis.” Cor sluit hierbij aan; “Qua inkopen was hij top en Hollemans had een goede naam. We betaalden op tijd en konden goede prijzen bedingen”.
9. “Help mij nog maar niet, ik blijf wel even wachten. Het is hier zo gezellig!”
Maar wat is nu jullie echte kracht? Waarin onderscheid vishandel Hollemans zich van anderen? Wim fronst en kijkt me dan recht aan en zegt; ”Klantenbinding. Goed luisteren naar je klant, echt belangstelling tonen. Het belang van mond-op-mondreclame niet onderschatten. Een band opbouwen met je klantenkring kost tijd, maar kan je met een verkeerde actie in no-time verspelen. Het juiste gedrag, de juiste toon achter de kraam is dus cruciaal”. Cor vult aan “Wij kennen iedere klant persoonlijk, we hebben echte interesse en die klanten voelen zich gewaardeerd, gezien.
Daarbij vinden ze het gewoon gezellig. Als het druk is zeggen sommige klanten; “Help mij nog maar niet, ik blijf wel even wachten. Het is hier zo gezellig!” Cor gaat verder en verteld over het team. “De mannen die al langer meedraaien krijgen hun eigen klanten. Ondanks de drukte, aandacht geven, even een praatje en een grap. Dat is zo belangrijk!”.
En niet te vergeten de after-party! Elke zaterdag na de markt, na het opruimen en schrobben even napraten met het team. De mannen zitten dan bij elkaar op campingstoeltjes. Pakken een pilsje en vertellen sterke verhalen en lachen. Cor; ”zo belangrijk voor het teamgevoel!”.
En als het even niet gaat? In de beste families ontstaat wel onenigheid of is er discussie. Je hoeft je niet te schamen voor het feit dat je het niet altijd met elkaar eens bent. Hoe doen jullie dat nou? Wim antwoord: ”Wij zijn het niet altijd met elkaar eens en wij praten dan hard. Maar als we ons omdraaien zijn we het vergeten. Wij zijn vergevingsgezind, misgunnen elkaar niets en kennen elkaar. Ik heb 23 jaar naast mijn broer gewoond en op dat gebied is er nooit een ongetogen woord gevallen. Ook onze vrouwen gaan goed met elkaar om”.
10. Resume
Zonder de oprichter Willem Johannes, bestond vishandel Hollemans niet. De derde generatie Willem heeft de zaak door de oorlog en watersnood geloosd. Hij speelde in op de groeiende markt en hield risico’s klein. En het is hem gelukt zijn zoons Wim en Cor te binden aan de zaak. Het belang van de zonen Cor en Wim valt niet te onderschatten. Cor en Wim vullen elkaar aan. Cor extrovert, open mind, praat gemakkelijk. Wim introvert, bedachtzaam en ziet alles. Een geweldig werkethos, plichtsgetrouw, jezelf wegcijferen ten bate van de zaak en altijd bereid om gaten dicht te lopen. Cor zit dit jaar 50 jaar in de zaak en Wim al meer dan 52 jaar! Daar doen ze niet spannend over. Wim: “Het blijft trekken en zolang het leuk blijft….?”. En Cor vult aan: “Het werken op de markt is supergezellig. Het is mijn lust en mijn leven. Ik moet tussen de mensen zitten!”.
Familie Hollemans heeft de klant hoog in het vaandel, het lukt om elke keer weer een topteam samen te stellen. Hollemans stemt de bedrijfsvoering af op de wensen van de klanten. De huidige bedrijfsvoering bestaat uit markten in Breda en Rotterdam en lokale verkoop van onder andere gebakken vis, in Moerdijk.
11. En de toekomst?
Voor de familie Hollemans staan er serieuze veranderingen voor de deur. Uiteindelijk zullen Wim sr. en Cor stoppen en gaan Wim jr en Nicolle verder. Wereldwijd zijn er zorgen over de visstand. Vissoorten als spiering en blauwe tonijn staan onder druk. Garnalenvisserij wordt aan banden gelegd en visgronden worden steeds meer beschermd. Europese regelgeving gaat de verkoop aan banden leggen en er komen schaarste vergunningen. Dit betekent dat verkoopvergunningen en marktplaatsen beperkt worden uitgegeven. Zelfs als je honderd jaar in de vishandel zit, kan je je marktplek verliezen. Een andere zorg is de personeelsschaarste. Hoe kom je in deze tijden nog aan gemotiveerd personeel?
Even is gedacht aan een nieuwe stap. De firma Hollemans was betrokken bij de planvorming van de markthal in Rotterdam. Toch is hiervoor niet gekozen. Het stond te ver af van het marktleven, de corebusiness van Hollemans.
Het laatste woord is aan Wim jr. Hij is een positief mens, maar noemt zichzelf liever realist.
“Tijden veranderen en je zou gedwongen tot een andere keuze kunnen komen. Wat dat betreft is het een onzekere tijd. Maar ik hou me vast aan een uitspraak van mijn opa. Niemand kan in de toekomst kijken en het komt altijd anders dan je verwacht. Maar uiteindelijk komt het altijd goed.”
Cor Hollemans, Ronald Quirijns, Wim Hollemans (4e generatie) en Wim Hollemans (5e generatie)