Auteur: Theo Buijs
In 2019 was het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. De getuigen van die tijd hebben een hoge leeftijd en zij hebben nog zoveel te vertellen. Om deze wijze levenslessen niet kwijt te raken is aan de heemkundige kringen gevraagd, de verhalen zoveel mogelijk te delen. Er is onderzoek gedaan naar buitencommando kamp Moerdijk. Bekend is het boekje van J.Buitkamp, maar getuigen en verhalen van Moerdijkers zijn beperkt. Wij willen meer weten over het Kamp en zijn op zoek naar sporen.
Op 30 januari 1933 werd Adolf Hitler benoemd tot Rijkskanselier van Duitsland. Vanaf dat moment begon ook de vervolging van de Joden, Hitler wilde het Duitse ras zuiveren. Goebbels kreeg op 9 oktober toestemming van Hitler om de joden zware slagen toe te brengen. In de nacht van 9 op 10 november 1938 vond de kristalnacht plaats genoemd naar het vele glas wat sneuvelde. In die nacht begonnen de gewelddaden tegen de joden en hun bezittingen. Winkels, bedrijven, woningen, scholen, begraafplaatsen en Synagogen werden in brand gestoken of vernield. Ook werden in die nacht honderden joden werden gedood. Een gedeelte zag het aankomen en was uitgeweken naar onder andere Nederland. De vervolging ging daarna in alle hevigheid door eerst in Duitsland en later ook in de rest van Europa. De joden werden gezien als een bedreiging en moesten daarom uitgeroeid worden. Op steeds meer plaatsen waren de joden niet meer welkom. Het werd Duitse artsen verboden om zieke of gewonde joden te behandelen
De inval
Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen Nederland binnen. De bezetter is vast besloten de vervolging van de joden in Nederland voort te zetten. Op 22 en 23 februari vindt de eerste razzia in Amsterdam plaats, meer dan 400 joodse mannen worden opgepakt en gedeporteerd naar de kampen Westerbork en Amersfoort. Hierop volgt de Februaristaking waarbij de bevolking massaal in actie komt tegen de behandeling van de joden. De gezamenlijke kerken sturen een brief naar het Duitse commando, zij kondigen aan de brief in de kerken te zullen voorlezen. De Duitsers verbieden dat op straffe van sancties, verschillende katholieke kerken negeren dat verbod. Als vergelding worden ook de katholieken opgepakt. Op zondag 2 augustus komt het bevel dat alle katholiek gedoopte Nederlandse joden moeten worden opgepakt en direct naar Auschwitz worden getransporteerd.
In het klooster te Moerdijk werd zuster Charitas (Therese Bock) gearresteerd en op transport gezet. Op 9 augustus 1942 kwam zij met een hele groep andere katholiek gedoopte joden aan op het station Auschwitz-Birkenau. Direct na aankomst werden zij vermoord en in een crematorium verbrand.
Op 30 oktober 1943 ontvangt de gemeente Hooge en Lage Zwaluwe het verzoek om de onkosten voor het op transpor stellen van joden vervoer zijnde DFL. 12,40 gulden te voldoen
Kamp Vught
Al snel raken de kampen in Nederland vol. Om alle gevangenen op te bergen wordt in 1942 begonnen met de bouw van kamp Vught. De financiering van het kamp wordt gedaan door LIRO een bank die het geld van de joden beheerd.
Het kamp biedt plaats aan 15.000 gevangenen. De mannen worden van hieruit te werk gesteld in diverse werkkampen. De zwakken en zieken worden van hieruit gedeporteerd naar de vernietigingskampen. Hier aangekomen worden ze ontdaan van alle kostbaarheden en vervolgens vergast
Verdedigingswerken
Om de bruggen bij Moerdijk te beschermen tegen aanvallen is een plan ontwikkeld om een gracht te graven in een ruime boog ten zuiden en ten noorden van de bruggen. Ter plaatse van de toegangswegen wordt de doorgang middels betonnen blokken versmald zodat geen er geen tank de vesting binnen kan. De werkzaamheden worden uitbesteed aan aannemers.
Uit het historisch archief in Londen:
Dit is het kaartje wat de Poolse troepen bij zich hadden bij de bevrijding in 1944.Je ziet hier de enorme verdedigings-werken die zijn aangelegd door gevangenen uit kamp Moerdijk.
Let op de symbolen:
- 6: betontrechter-hindernis niet te overwinnen
- 7: mijnennest
- 9: Anti-tank gracht
- 8: betonblok-versperringen
Omdat het graven van de grachten (tankvallen) erg arbeidsintensief is worden hiervoor joden vanuit kamp Vught ingezet. Om de joden in Moerdijk te huisvesten, worden een aantal barakken aan de haven klaar gemaakt. Vanuit de haven wil de Duitse marine zicht houden op de Moerdijk bruggen, daartoe worden alle gebouwen aan de oostzijden van de haven met de grond gelijkgemaakt. Ook de kerk aan de Zwaluwse dijk wordt gesloopt.
In deel 2 ga ik op zoek naar sporen van het kamp. Waar was precies de locatie? Zijn er moerdijkers te vinden die zich het kamp nog kunnen herinneren? En ik bezoek kamp Vught voor meer informatie over de achtergronden.
